ضرورتهای نظارت اخلاقی بر وضعیت کار با حیوانات آزمایشگاهی در کشور

نویسندگان

1 متخصص جراحی دامپزشکی، واحد تحقیقات مراقبتهای ویژه پیش بالینی، دانشکده آناتومی، فیزیولوژی و بیولوژی؛ دانشگاه استرالیای غربی؛ استرالیای غربی؛ استرالیا

2 هیئت علمی بخش پزشکی مولکولی، مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی، انستیتو پاستور ایران، تهران، ایران

3 دانشجوی دکترای مطالعات تطبیقی ادیان، گرایش الهیات مسیحی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم؛ سطح سه کلام اسلامی؛ حوزه علمیه قم؛ قم؛ ایران

4 دانشیار، گروه داخلی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مقدمه و هدف: امروزه ساختارهای قانونی برای نظارت اخلاقی بر تحقیقات حیوانات آزمایشگاهی در بسیاری از کشورها شکل گرفته‌اند. فرضیه پژوهش حاضر این بود که چنین ساختارهایی در کشورمان به‌خوبی توسعه نیافته، لذا هدف پژوهش حاضر این است که ضرورت نظارت اخلاقی بر تحقیقات حیوانی را از دو رویکرد اخلاق علمی و اخلاق دینی بررسی نماید.



مواد و روش‌ها: پایگاه‌های نمایه SID و PubMed برای یافت مستندات مربوط به قوانین و شرایط کار با حیوانات آزمایشگاهی در کشور جست‌وجو شد. مستندات مرتبط غربال شده و به مطالعه و فیش‌برداری از آن‌ها اقدام گردید. روش‌های نظارت اخلاقی بر کار با حیوانات آزمایشگاهی در چند کشور نمونه بررسی شد. قوانین و روش نظارت بر کار با حیوانات آزمایشگاهی در کشورمان با کشورهای منتخب مقایسه شد و پس از اطمینان از صحت فرضیه اول پژوهش، مبانی علمی و اخلاق دینی در کار با حیوانات آزمایشگاهی ارائه شدند.



نتایج: در بررسی پایگاه SID و PubMed تعداد 26 مقاله یافت شد که پس از غربالگری، 12 مقاله وارد مطالعه شدند. دو مقاله مندرج در پایگاه PubMed عمدتاً به انتشار نتایج اقدامات پژوهشگران کشور در ایجاد و توسعه قوانین نظارت بر تحقیقات حیوانی پرداخته بودند. موضوع سایر مقالات به دو دسته تقسیم شد: 1. حقوق و وضعیت رفاه حیوانات آزمایشگاهی؛ 2. تدوین کدهای کار با حیوانات آزمایشگاهی. در مقالات گروه 1 تناقضاتی بین نتایج پژوهش‌های مختلف در رابطه با وضعیت رفاه حیوانات آزمایشگاهی دیده شد. در مقالات گروه 2 کدهای اخلاقی ارزشمندی برای کار با حیوانات آزمایشگاهی ارائه شده است، لیکن کدهای مذکور فاقد پشتوانۀ اجرایی قانونی یافته شد و مطابق نتایج سایر پژوهش‌ها، مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته بود. مقایسۀ نتایج فوق با وضعیت نظارت بر کار با حیوانات آزمایشگاهی در چند کشور منتخب دلالت بر صحت فرضیه اول پژوهش حاضر داشته، و به‌نظر رسید که نظارت اخلاقی بر تحقیقات حیوانی در کشور حسب استانداردهای بین‌المللی توسعه نیافته است. متعاقباً مبانی علمی در سه بخش جایگزینی، کاهش و بهینه‌سازی کار با حیوانات آزمایشگاهی و مبانی اخلاق دینی حسب اصول رعایت حقوق پایۀ حیوانات، پرهیز از رنج بیهوده برای حیوانات، و پرهیز از کشتن بیهودۀ حیوانات ارائه گردیدند.



نتیجه‌گیری: با وجود تدوین کدهای کار با حیوانات آزمایشگاهی در کشور، پشتوانۀ قانونی مناسب برای اجرای آن‌ها وجود ندارد. با عنایت به اصول علمی و اخلاق دینی، لازم است موضوع قانونمندشدن نظارت اخلاقی بر کار با حیوانات آزمایشگاهی مورد توجه جدّی قرار گیرد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Necessities for ethical supervision on laboratory animal researches in Iran

چکیده [English]

Background and Objective: In order to ethically supervise laboratory animal (LA) researches, various regulatory structures (RS) are developed in many countries. Our primary hypothesis was that these RS are not well developed in Iran, therefore, we aimed to propose the principles of developing these RS in our country, based on scientific principles and religious morals.



Materials and Methods: Two scientific databases (SID and PubMed) were searched for literatures relevant to regulations and welfare regarding LA in Iran. Regulations on LA research in 4 selected countries (USA, Canada, UK, and Australia) were studied and compared with those of Iran. Following asserting the trueness of our primary hypothesis, we proposed a scientific and religious moral basis for research on LA in Iran.



Results: Twelve articles met the inclusion criteria for our study. Two PubMed articles had mainly discussed the endeavours made for developing LA regulations and welfare in the country. We classified the rest of the articles into two groups: A) articles concerning the welfare of LA; B) articles concerning the development of ethical codes of conduct for the care and use of LA. In group A, there were a contrast between the results of various studies, leading us to an unclear view of LA welfare in the country. In group B, although invaluable codes were already developed, there was a lack of executive support for them and results of other studies showed the aforementioned codes were routinely neglected by researchers. We proposed two main bases for developing RS in our country based on scientific principles (Replacement, Reduction and Refinement) and religious morals (observing the basic needs of animals, avoiding unnecessary harm to animals, avoiding unnecessary loss of animals in research).



Conclusion: Despite the development of ethical codes of conduct for care and use of LA in Iran, an effective executive support for them is yet to be developed. According to the scientific principles and religious morals, it is necessary to take serious attention for implementing regulatory acts for supervising LA research in the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Animal rights
  • Animal ethics committees
  • Animal care committees
  • Animal welfare
  • Bioethics